Trống Đế , Trống Hát Chèo

Trong kho tàng nhạc cụ dân tộc Việt Nam, trống đế là một trong những nhạc cụ độc đáo, giữ vai trò quan trọng trong nghệ thuật hát chèo, hát xoan, đặc biệt ở khu vực miền Bắc. Dù có kích thước nhỏ, nhưng âm thanh trống lại mang đến sự nhấn nhá, tiết tấu và chiều sâu cảm xúc cho toàn bộ không gian biểu diễn. Đây là loại nhạc cụ tuy thầm lặng nhưng không thể thiếu trong mỗi buổi hát truyền thống.

Trống đế trong nghệ thuật chèo, xoan cổ truyền

Trống đế thường được dùng trong các tiết mục chèo cổ, hát xoan, hát ghẹo, nơi mà âm nhạc không cần dàn nhạc phức tạp, nhưng lại đòi hỏi sự phối hợp tinh tế giữa lời ca và tiết tấu. Loại trống này tạo nên những nhịp đệm nhẹ nhàng, gọn gàng, giúp giữ vững tiết tấu cho người hát, đồng thời tạo nền cho những đoạn ngân nga đầy biểu cảm.

Đặc biệt trong hát xoan Phú Thọ – di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, trống đế được coi là nhạc cụ bắt buộc, góp phần tạo nên không gian linh thiêng và giàu tính nghi lễ cho các cuộc hát thờ, hát lễ xuân đầu năm.

Xem thêm : Trống hát văn ⇐ bộ trống định âm chuyên dụng gồm 1 trống lớn và 4 tum

Cấu tạo và quy trình sản xuất trống đế

Tuy nhỏ gọn, nhưng trống đế lại có yêu cầu rất cao trong chế tác vì phải đảm bảo âm thanh chuẩn, độ vang rõ và tròn tiếng. Một sản phẩm trống tiêu chuẩn thường có:

• Đường kính mặt trống: 15-16cm
• Chiều cao: 18–20 cm
• Thân trống: dáng trụ tròn, cứng cáp nhưng không quá nặng
• Mặt trống: làm từ da trâu hoặc da bò được xử lý thủ công

Âm thanh của trống phụ thuộc rất nhiều vào độ căng của da, kỹ thuật đóng đinh và tay nghề người nghệ nhân. Chỉ cần sai lệch vài mm cũng khiến tiếng trống bị đục, chát hoặc không đều.

Hai chất liệu chính để làm trống hát chèo

Hiện nay, trống hát chèo được chế tác từ hai chất liệu chính, phù hợp với nhu cầu và ngân sách của từng nghệ nhân:

1. Trống gỗ mít : Đây là dòng phổ thông, được chế tạo bằng cách ghép các thanh gỗ mít lại với nhau, tạo thành thân trống. Gỗ mít có ưu điểm là nhẹ, thơm, dễ gia công, không bị nứt vỡ theo thời gian. Dạng trống ghép giúp dễ kiểm soát hình dáng và âm thanh, đồng thời giá thành cũng hợp lý hơn.

Tuy nhiên, loại này đòi hỏi kỹ thuật ghép chuẩn để không làm ảnh hưởng đến âm thanh và độ bền.

2. Trống tang đục (liền khối) : Cao cấp hơn là trống đế nguyên khối – thân trống được đục nguyên khối từ một khúc gỗ đặc. Loại trống này có độ chắc cao, độ vang tốt hơn và tiếng trống nghe “dày” hơn. Mặt trống kết hợp với thân liền tạo ra độ cộng hưởng âm thanh chuẩn mực, thường được các nghệ sĩ chuyên nghiệp sử dụng.

Dĩ nhiên, giá thành của trống tang đục cũng cao hơn, do tốn nhiều thời gian chế tác và đòi hỏi tay nghề nghệ nhân cao.

Vì sao trống đế tuy nhỏ nhưng lại đặc biệt?

Không giống như các loại trống lớn thường được sử dụng trong lễ hội hay nghi thức, trống đế giữ vai trò làm nền nhịp cho các làn điệu dân ca như hát chèo, hát xoan. Dù nhỏ, trống đòi hỏi rất cao về mặt âm thanh và cảm giác điều khiển, bởi nó cần phải:

• Phát ra âm thanh rõ ràng, dứt khoát nhưng không lấn át tiếng hát chính.

• Dễ dàng tạo tiết tấu linh hoạt bằng tay hoặc dùi gõ – phù hợp với những màn đối đáp nhạc–ca cần tiết tấu biến chuyển nhanh.

• Giữ âm đều và ổn định, dù sử dụng trong không gian nhỏ (phòng hát) hay rộng (sân khấu).

• Có độ cộng hưởng vừa phải, không vang vọng kéo dài gây rối nhịp.

Chính vì vậy, việc lựa chọn trống chất lượng không chỉ đơn thuần là chọn một chiếc trống nhỏ, mà còn là chọn một nhạc cụ đệm chuyên nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hòa quyện giữa nhạc và lời, đặc biệt trong những buổi trình diễn hát chèo truyền thống đòi hỏi sự ăn ý cao độ giữa người hát và người gõ trống.

Địa chỉ mua trống uy tín – chất lượng cao

Nếu bạn là người đam mê nghệ thuật chèo, xoan hoặc đang tìm một chiếc trống đế chuẩn âm, bền đẹp để phục vụ biểu diễn, thì Tâm An là cơ sở thủ công đáng tin cậy hàng đầu hiện nay.

Với nhiều năm kinh nghiệm làm trống truyền thống, Tâm An chuyên cung cấp:

• Trống gỗ mít ghép và trống tang đục nguyên khối
• Tùy chọn da trâu, da bò căng mặt trống theo yêu cầu
• Đường kính, chiều cao đúng chuẩn nghệ thuật dân gian
• Nhận giao hàng toàn quốc, đóng gói cẩn thận

Trống đế là nhạc cụ tuy nhỏ nhưng có hồn – là tiếng lòng của nghệ nhân và âm sắc của truyền thống. Sở hữu một chiếc trống chất lượng không chỉ giúp gìn giữ nét văn hóa dân tộc, mà còn là cách để truyền cảm hứng cho những thế hệ yêu nghệ thuật chèo, xoan mai sau.